Kita pa man giraray sa hudyan (Kaipuhan Sana...)

Igwang panahon na kaipuhan an magrayo sa mga padaba ta, arog kan, kun dai ta na sukol an kulog nin boot, kun an satuyang puso bato sa nadadangog na ribok, kun dai ta na sabot an rason nin nata, kun an dai pagkakasinabutan naglaog na sato.

Arog kan pigsuriyaw pa saimo nin sarong barkada an saimong mga kasalan, dai man lang niya pighapot an saimong namamatean sa nagibo mo na sala. Halangkawong hukol sa daghan kun importante sato an magtaram sa paaging makalingaw kan rekwerdos nin pagpadaba.

An liwoy kan paros sa daliwawa sagkod tigbabayong hapon, bulong sa gabat nin daghan sa bangui pag narurumduman mo sinda sa harayo, maugma an saindang istoryahan, maugma ka sagkod mareparo mo na baka piggagadan ka ninda saindang hururon; duman ika na an sala.

Mas maray garo an barkadahan nin mga aki, igwang kompetensya, igwang dagit pero mahalnas an pagtao nin kapatawadan. Ah, pagkamoot naggugurang ka man, garo nin sakuyang mga bisto.

Sa pagrayo, kaiba an pagkaaram na saindang respeto itatao. Hayaan na an batong puso, hayaan na maglumoy tanganing makasabot, tanganing sa gilayon na pagbungkaras, igwang sarong kanta nin pagrumdom. Garo kasuhapon sana kita naghilingan.

 

New Media, Patsi nin Satong Henerasyon

Kita an new media. Kita an www.multiply.com, www.friendster.com, www.facebook.com, www.youtube.com, an www.blogger.com. Kita man an satuyang digital camera o video phone, kita an broadband connection, WiFi buda WiMax.

Marabason magpalit ki modelo o template an new media. Kaipuhan makaskason man an satuyang paghiro tanganing maibareta o ma-idokumento an mga agi-agi buda gibuo-gibokan satuyang henerasyon.

Igwa nin Citizen Patrol sa TV Patrol. Sa CNN buda sa mga international cable news igwa na man na mga ordinaryong mga tawo na nagbabareta sa mga problema buda sa mga tagumpay sa saindang mga lugar. May mga tawong piggagamit an internet para sa saindang causa, arog kan sarong intsik na nahiling ko sa cable channel na piggagamit niya an blogging para mabalangibog an katotoohan nin AIDS, tanganing makatabang sa mga tawo.

Ngunyan na panahon, diit na konting ipon sana, igwa ka na nin gadgets. Sa camera phone na labi sanang Php 3,000, may 2 megapixel ka na o mas maray higit pa, pwede na itong pan-docu sa mga nangyayari satuyang sityo. Pwede man itong gamiton para sa artes tanganing makata-wong kagayunan sa mga tawo.

Maugma ako na igwa akong mga gadget sa harong buda igwa kaming intenet connection na mas barato mura kun ma-subscribe kaysa ma-surf sa luwas. Sarong click lang, makukua mo na an kaipuhan mong impormasyon buda mas madali mag-information brigade gamit an text, email, chikka buda yahoo messenger. Madalion man na mag download ki mga graphic arts, mga litrato,  mga art buda docu films. Resureksyon na talaga ki cultural revolution.

Aram ta man na an new media pwede maging dalan nin karautan, pwedeng mag-chain letter o chain graphics ki mga porn materials buda mga ideolohiya. Sa new media, gabos nagiging mga sadit na dios. Gabos kita empowered na magtaram, gabos kitang may access sa internet pwedeng mag-gibo ki dustang video o mga footages na "wara mang pigtataram" tapos i-post sa You Tube, nakakapangirabo. An pigtataram ninda na makapangirabong dokumentaryong Zeitgiest na dakul an pigtataram sa katotoohan, libre ito na mahihiling buda madodownload sa internet; pero pigtataram nga ba ka-tu an katotoohan?

Gabos na tawo nagtataram na sinda an nakakaaram ki totoo, maski sisay, maski ika. Iyo, makalibong. Kaya magdangog mabuti, adalan an mga nadadangog, an mga namamate, dangugon an satuyang puso, magdasal bago magtubod.

Pag igwa ka daang internet sa harong buda may aki kang saday, garo ka may badil. Igwang epekto sato an gabos na impormasyon na natatanaan nin satong mgapandama pandama. Kun grabe palan an salang impormasyon satong blog, garo ta pig-shotgun an makakabasa ka-tuto. Ta sigurado na igwa kitang impluwensya sa taong makakabasa ki satong mga gibo. An mga brushstokes nin sarong painting an agimadmad nin pintor, igwa itong epekto sa consciousness nin mga makakahiling.

Dai ta man masabi na mas magiging responsable kitang mga tawo sa new media ta mas harani sato an tukso. Garo mga kabute na namundag an mga reality based shows arog kan American Idol para sa mga gustong nais mabidbidan sa entertainment industry, an The Apprentice ni Donald Trump para sa muyang makakua ki halangkaw mataas na posisyon sa corporate world, an America’s Next Top Model ni Tyra Banks, Igwa man ki reality based shows para sa mga sporty types. Dakul sa mga tawo an muya ki lampas sa 15 minutes fame ta ito an pigpapahiling, pigtataram nin media; na pag ika midbid, mas dakul kang barkada, mas maugma ka.

An cellphone, saro ito sa pinakamakusog na kaapil nin new media. Dai mang epekto kun magin mas mahal an load sa cellphone. An mga tawo na nasa Class D buda E nin demographics magibo ki paagi para lamang magka-load ta iyo an saro sa pinakamadaling libangan na an sarong tawo pwedeng magkaigwa.

An ABKAT, an samong culture and arts group sa siyudad nin Tabaco nag-gagamit gumagamit ki mga makabagong electronics buda gadgets arog kan projector para sa outdoor film showing. Kada saro samo igwang mga pig-miamaintain na mga social networking sites sa internet arog kan Friendster buda Multiply para an samong artes buda an bareta kansamong mga proyekto tanganing mas hidali an pag-abot nin samong mensahe sa madla.

Barato Mura na an mga medium sa sining, an ideya pasil na makua sa pag-surf sa net, pero lábas ba ito? Dai man maraot an recycled idea, ta pigpaparumdom sato an mga primerong emosyon arog kan dagit, pagkamoot buda kagadanan.

Sa panahon nin post-modernism, igwang istaran an kurab sa satuyang daghan. Gabos nin tawo na nag-oonline dios. Dai ta aram, baka an ngimot nin satuyang puso, nagtataram naghahagad na palan ki pagkamoot na an New Media sarong paagi para an ugma satong matanaan.

Makaadik an new media. Gabos kita muyang magka-gadget, muyang mabidbidan. Aram ta na an; aram ta na pwede kitang makataong karautan sa kinaban kun kita dai mag-iisip ki hararom, kun dai ta pipilion an mga makukua tang impormasyon. Aram ta na an.

 

 

Manungod sa Pagsurat

Dai pasilunon maghuba kun mga kabarkada buda kamidbid an kahampang. Paghuhuba sa sadiri na piggigibo nin mga nageerentra sa mga writing workshops arog kan sa poetry.

Kitang mga parasurat, arog kan gabos, muya tang kita padabaon, magkaigwa ki mga kairiba satuyang libangan, muya tang igwang kahuron sa estetika buda kaistoryahan sa mga paborito tang mga parasurat buda libro.

Dakula an maitatabang kan paghururon sa wika buda eksena sa literatura sa sarong grupo nin manrarawitdawit. Kaipuhan ta ini ngunyang panahon nin mass media kun sain maluya na an tingog kan sarong manrarawitdawit ta nakaon na nin mas makukusog na paagi arog kan telebisyon buda sinehan na kun sain grabe nang komersyalisado an pigpapahiling sato.

Iwasan ta lang na magkaigwang agimadmad na kita matibay sinda bako, o matibay ako sinda an maluya. Lugad ito sa puso na sa hudyan magadan sato. Kun an barkada mo nakagibo ki sarong matibay na saysay buda osipon, tinatauhan sana kita nin mas klaro na paghiling sa buhay.

Lagi ta mang isipon na dara dara ta an tingog kan mga nakaaging parasurat buda an pop culture ngunyan. Kun mataraman kita sa workshop na garo Rio Alma, Steinbeck o Angelo Suarez an satong mga obra, dai kita mahadit ta mas magayon ito kaysa mataraman na garo kita si Anne Bethune na nagtaram na an mga pinakamagayon na mga rawitdawit mababasa sa mga Hallmark Cards.

Magsurat kita maski anong wika, panduwa na sana iyan sa mahalaga. Sarong paagi an pagsurat tanganing mas mamidbidan ta an satuyang sadiri. Sa paagi ki pagsurat, halimbawa, an satong mga first thoughts, maaaraman ta an dalagan nin satong isip. Mas maray an satong paghangos kun gagamiton tang catharsis an pagsurat, pwede ta ining ipabasa sa iba o basahon ta ki makusog pag kita solo-solo.

Kun muya kan sarong tawo na maukudan an craft, sarong magayon na paagi an pagentra sa poetry workshops na kun sain mauukudan ta an mga kaipuhang teknikalidad. Dai ta lang paglingawan na mas mauukudan ta an mga devices arog kan figurative speech, diction, buda manlaen laen pa kun kita magpaparasurat. An pagbarasa, saro pang paagi para kita magin matibay satuyang pagsurat.

Masiram sa pagmati pag kita nakagibo ki maray na rawitdawit o osipon, pero sabi nga ni Gore Vidal, sa proseso kan pagsurat pa sana, makaugmahon na.

Dipisil magpahunod pero mas dipisil kung igwa kitang bagahe sa daghan; kun muya tang mas magin matibay kita sa iba. Sararo an kinaban na satuyang pigiistaran kun kaya magtabangan kita para mas makaukod sa craft, makaukod buda magtao kan mga naukudan ta sa buhay.

Dai ta na padipisilan an dipisil na pagistar digdi sa kinaban.